ताराबाई मोडक

भारतातील पहिल्या बालशिक्षणतज्ज्ञ आणि अंगणवाडीच्या जनक ताराबाई मोडक यांची आज १२७ वी जयंती. ताराबाईंची शिक्षणक्षेत्रातील समज काळाच्या १०० वर्षे पुढे होती असे आता स्पष्ट झाले आहे. ज्या ज्ञानरचनावादाचा आज बोलबाला सुरु झाला आहे त्या ज्ञानरचनावादी शिक्षणपद्धतीचा आग्रह ताराबाईंनी स्वातंत्र्यपूर्व काळातच धरला होता. आज स्वातंत्र्याची पंचाहत्तरी जवळ येत असताना अजूनही आपण या शिक्षणपद्धतीचा म्हणावा तसा उपयोग केलेला दिसत नाही. ताराबाई आणि अनुताई वाघ यांनी जे शिक्षणाचे प्रयोग केले त्यापासून आपल्याला बरेच काही शिकण्यासारखे आहे. ताराबाई ह्या फिलॉसॉफीच्या पदवीधर होत्या. १९२१ च्या सुमारास राजकोटच्या बार्टन फीमेल ट्रेनिंग कॉलेजमध्ये प्राचार्यपदावर कार्यरत असताना त्यांना गिजुभाई बधेका यांच्या शिक्षणप्रयोगांविषयी समजले. आणि त्या सौराष्ट्रातील भावनगर येथील दक्षिणामूर्ती या संस्थेत गिजुभाई करीत असलेल्या शैक्षणिक प्रयोगामध्ये सहभागी झाल्या. बालशिक्षणाचे कार्य रुजवण्यासाठी त्यांनी १९२६ मध्ये गिजुभाईंसह नूतन बाल शिक्षण संघाची स्थापना केली. शिक्षणपत्रिका हे हिंदी व मराठी भाषेतून प्रसिद्ध होणारे नियतकालिक सुरु केले. १९३९ मध्ये गिजुभाईंचे निधन झाल्यानंतर नूतन बाल शिक्षणाची संपूर्ण धुरा सांभाळली. बालशिक्षणाचे प्रयोग करुनच त्या थांबल्या नाहीत. बालशिक्षणाचा जसा प्रचार आणि प्रसार होईल तशी त्यासाठी प्रशिक्षित शिक्षकवर्गाची आवश्यकता भासेल हे गृहीत धरुन बालअध्यापक विद्यालय देखील स्थापन केले. १९३६ मध्ये त्यांनी मुंबईमध्ये आपल्या कल्पनांवर आधारित शिशूविहार व त्याच्या जोडीला बालअध्यापक विद्यालय सुरु केले. शहरामध्ये बालशिक्षणाचे कार्य सुरु असताना महात्मा गांधीजींच्या खेड्यामध्ये कार्य करा या सल्ल्यापासून त्यांनी...

• आमच्याविषयी • मराठी विश्वकोश इतिहास • पूर्व अध्यक्ष तथा प्रमुख संपादक • विश्वकोश संरचना • मराठी विश्वकोश खंड – विक्री केंद्रे • ठळक वार्ता.. • पुरस्कार.. • बिंदूनामावली • विश्वकोश प्रथमावृत्ती • विश्वकोश प्रकाशन • कुमार विश्वकोश • मराठी विश्वकोश परिभाषा कोश • मराठी विश्वकोश परिचय-ग्रंथ • अकारविल्हे नोंदसूची • सूचिखंड • मराठी विश्वकोश अभिमान गीत • लेखनाकरिता • ज्ञानसरिता • नोंद • आशयसंपादन • भाषासंपादन • संदर्भ • भाषांतर • विश्वकोशीय नोंद लेखनाच्या सूचना • ज्ञानमंडळ • ज्ञानसंस्कृती • मराठी परिभाषा कोश • मराठी शुद्धलेखनाचे नियम • महत्त्वाचे दुवे • मराठी भाषा विभाग • भाषा संचालनालय • साहित्य संस्कृती मंडळ • राज्य मराठी विकास संस्था • अभिप्राय • Toggle website search रमाबाई, पंडिता (Pandita, Ramabai) : (२३ एप्रिल १८५८ – ५ एप्रिल १९२२). स्त्रियांच्या-विशेषतः परित्यक्त्या, पतिता व विधवांच्या-सर्वांगीण उद्धाराकरिता समर्पित भावनेने कार्यरत राहिलेली महाराष्ट्रीय विदुषी. रमा डोंगरे, पंडिता रमाबाई सरस्वती, रमाबाई डोंगरे, मेधावी, मेरी रमाबाई अशा स्थितंतरातून अतिशय खडतर आयुष्य जगलेली पंडिता रमाबाई सरस्वती बनली आणि स्त्री शिक्षणाची दीपस्तंभ ठरली. रमाबाई यांचा जन्म अनंतशास्त्री डोंगरे व अंबाबाई डोंगरे यांच्या पोटी तेव्हाच्या म्हैसूर संस्थानातील (कर्नाटक राज्य) मंगलोरजवळ माळहेरंजी जवळील गंगामूळ नावाच्या डोंगरावरील वस्तीत झाला. अनंतशास्त्री हे त्या काळी स्त्रियांच्या बाबतीत पुरोगामी विचारांचे होते. स्त्रियांना शिक्षण द्यावे, या मताचे ते होते. लक्ष्मीबाईंस व रमाबाईंस त्यांनी वेदादींचे शिक्षण दिले. रमाबाई नऊ वर्षांच्या झाल्या, तरी त्यांचे लग्न करून दिले नाही म्हणून ज्ञातिबांधवांनी त्यांना ...

ताराबाई मोडक जल्म [ ] ताराबाईचो जल्म 19 एप्रील 1892 दिसा इंदोराक जालो. तांच्या बापायचें नांव सदाशिव पांडुरंग केळकर. सदाशिव दुसरेपणांत एके विधवा बायले कडेन लग्न जालो. त्या वेळार ही गजाल म्हणल्यार खुब्ब व्हड पातक समजताले. ते खातीर ल्हानपणांतूच ताराबाईक समाजाची खुब्ब उलोवणीं सहन करचीं पडलीं. तिजो बापूय कुटुंबा सयत इंदूरच्यान पुणयाक आयलो तरी हीं उलोवणी कांय सोपली नात. पुणयांत तांकां शाळेच्या वसतिगृहांत प्रवेश दिलो ना. मागीर ताराबाई अलेक्झांड्रा गल्र्स हायस्कूलांत शिकल्यो. 1906 वर्सा बापूय भायर पडलो. शिकपाक पयशे नाशिल्ले. तरी आसतना 1909 वर्सा ताराबाई मॅट्रीक जाली. शिक्षण [ ] आर्थीक परिस्थिती कठीण आसतना लेगीत ताराबई तत्वज्ञान हो विशय घेवन 1914 बिए जाली. तिजें लग्न केव्ही मोडक हांचे कडेन जालें. तांकां प्रभा नांवाची एक धूव जाली. ताचे उपरांत तांचो घटस्फोट जालो. ल्हान प्रभाची जबाबदारी ताराबाईचेर आयली. इतलें आसतनाय ही बायल खचून वचनासतना झुजत रावली. तांणी 1926 वर्सा पयल्या बालशिक्षण संघाची स्थापना केली. सबंद आयुशयभर फुडें तांणी बालशिक्षण प्रसार कालो. आदिवासी भागांतल्या ल्हान भुरगयांक शिक्षण मेळचें म्हणून ताराबाईन हर येत्न केले. भारताच्या पयल्या बालशिक्षणतज्ज्ञाक मरण 31 ऑगस्त 1973 दिसा आयलें. संदर्भ [ ]

Educational thinkers in Maharashtra and their work शिक्षण हे समाज परिवर्तनाचे एक प्रभावी साधन आहे. समाजाच्या सांस्कृतिक आणि सामाजिक विचार प्रवाहांना सुयोग्य वळण मिळवून देण्याचे काम शिक्षणाचे आहे. शिक्षणातील विचार प्रवाह आपल्या आचार, विचार आणि लेखणीद्वारे सर्वसामान्यांपर्यंत पोहचवण्याचे काम शैक्षणिक विचारवंत करत असतात. महाराष्ट्रातील काही थोर शैक्षणिक विचारवंतांच्या कार्याचा परिचय पुढीलप्रमाणे आहे. महाराष्ट्रामध्ये सर्वप्रथम स्त्री शिक्षणाचा पाया रचणारे महात्मा जोतीराव फुले, स्त्री शिक्षण कार्यासाठी व स्त्रियांच्या पुनरुद्धारासाठी आपले संपूर्णआयुष्य समर्पित करणारे महर्षी धोंडो केशव कर्वे, महाराष्ट्रामध्ये मोठ्या प्रमाणावर शाळा, महाविद्यालये स्थापन करत वसतिगृहाची सुविधा उपलब्ध करून देणारे कर्मवीर भाऊराव पाटील, मोफत व सक्तीचे शिक्षण पुरवण्यासाठी अमरावती जिल्ह्यात १०० शिक्षण केंद्रे उभारणारे डॉ. पंजाबराव देशमुख आणि कोसबाडसारख्या दुर्गम भागात बाल शिक्षणाची सुरुवात करत आदिवासी बालकांना विविध खेळांच्या माध्यमातून शिक्षण उपलब्ध करून देणाऱ्या अनुताई वाघ, या सर्वांच्या शैक्षणिक कार्याचा परिचय आपण आज करून घेणार आहोत. महात्मा जोतीराव फुले : महात्मा जोतीराव फुले यांनी महाराष्ट्रामध्ये स्त्री शिक्षणाचा पाया रचला. स्त्री शिक्षणासोबतच मागासवर्गीयांच्या शिक्षणासाठी देखील भरीव कामगिरी केलेली आहे. समाजामधील स्त्री-पुरुष समानतेसाठी व शिक्षण प्रसारासाठी १८७३ मध्ये महात्मा जोतीराव फुले यांनी ‘सत्यशोधक समाजा’ची स्थापना केली. भारतातील श्रीमंतापासून ते गोरगरिबांपर्यंत प्रत्येकाला शिक्षण मिळावे यासाठी १८८२ मध्ये हंटर आयोगासमोर भारतातील लोकांना सक्तीचे, विनाशुल्क व सार्वत्रिक स्वरूपाचे शिक्षण शासनाम...

नमस्कार मित्र आणि मैत्रिणींनो आज आपण तरुणांची कर्तव्य मराठी निबंधबघणार आहोत. तसं तर आपण भाषण करणारे सर्व तरुण आहोत. पर आपली सामाजिक जबाबदारी नीतिमूल्ये याविषयी या निबंधामध्ये आपण करणार आहोत आणि बंदला सुरुवात करुया. मानवी जीवनात तारुण्यही सगळ्यात रोमांचकारी सामर्थ्यशाली व निर्भय बनणारी गोष्ट आहे. बुद्ध दादा धर्माधिकारी यांनी तारुण्याची व्याख्या तेज तप आणि तत्परता ज्या ठिकाणी वास करतात असे व्यक्तिमत्व कशी केली आहे. आजची तरुण पिढी असंतुष्ट आहे. त्यामुळे तो विध्वंसक कार्य करते असा आरोप नेहमीच केला जातो. तरुण हा नेहमीच असंतुष्ट असतो नवे तसा तो असला पाहिजे. मात्र ही संतुष्ट विधायक कार्याच्या कारणी लागली पाहिजे. भूतकाळात डोकावून बघता काही सामान्य व्यक्तीने करण्यातच काही अलौकिक कार्य केलेले दिसून येते. अध्यात्माला संस्कृत भाषेत कोंडून ठेवणे विरुद्ध संत ज्ञानेश्वरांनी बंड केले. या असंतोषातून अमृतातेही पैजा जिंकणारी ज्ञानेश्वरी महाराष्ट्राच्या घराचे वैभव बनली. थोरल्या माधवराव पेशव्यांनी स्वराज्याचा ढासळता डोलारा सांभाळला. मदनलाल धिंग्रा, चाफेकर बंधू, कान्हेरे यांनी स्वातंत्र्याच्या वेदीवर आत्मबलिदान केले. स्वातंत्र्यप्राप्तीनंतर' बहुजन हिताय बहुजन सुखाय' अशी भारतीय राज्यघटना अस्तित्वात आली. पण भारतीय जनता अज्ञान, दारिद्र्य, बेकारी यांच्या यांच्या गर्तेत राहिली. जाती, धर्म, भाषा, प्रांत यातील भेद अधिकच वाढले. हे सर्व भेद नाही ते करून भारताला एकसंध राष्ट्र या पदाला पोहोचवण्याचे प्रचंड कार्य तरुणांना करायचे आहे. आज राजकारणापेक्षा देशाला समाजकारणाची अधिकारच आहे. स्वराज्याचे सुराज्य करण्यासाठी तरुणांनी समाजसेवेचा वसा घ्यावा. समाजातील अपंग, मतिमंद, रुग्ण आदिवासी अशा गरजू, दुर्बल घटकांची स...

Tarabai Modak Information in Marathi – ताराबाई मोडक माहिती ताराबाई मोडक या सुप्रसिद्ध मराठी लेखिका आणि कवयित्री होत्या ज्यांनी साहित्यात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. त्या एक विपुल लेखिका होत्या ज्यांनी आपल्या संपूर्ण आयुष्यात मराठी भाषेत 80 हून अधिक कलाकृतींची निर्मिती केली. तिचा जन्म 11 ऑगस्ट 1892 रोजी मुंबईत झाला. कविता, नाटके, चरित्रे, लघुकथा आणि कादंबऱ्यांचा समावेश असलेल्या तिच्या साहित्यकृतींचा मराठी लेखनावर लक्षणीय प्रभाव पडला आहे. Tarabai Modak Information in Marathi ताराबाई मोडक माहिती Tarabai Modak Information in Marathi Table of Contents • • • • • • • • • • • • • • • • • पूर्ण नाव: ताराबाई मोडक जन्म: १९ एप्रिल १८९२ राष्ट्रीयत्व: भारतीय वडील: सदाशिव पांडुरंग केळकर आई: उमाबाई सदाशिव केळकर जन्मगाव: मध्यप्रदेश येथील इंदूर मृत्यू: ३१ ऑगस्ट १९७३ कोण आहेत ताराबाई मोडक? (Who is Tarabai Modak in Marathi?) भारतीय समाजसेविका आणि महिला हक्कांच्या पुरस्कर्ते ताराबाई मोडक. स्त्रियांच्या शिक्षणाच्या वकिलीसाठी आणि भारतीय स्त्रियांच्या अधिक चांगल्यासाठी वचनबद्धतेसाठी तिला सर्वात जास्त ओळखले जाते. मोडक यांनी महाराष्ट्रातील जन्मानंतर मुंबई विद्यापीठात शिक्षण घेतले. त्यांनी 1923 मध्ये मुंबईत SNDT महिला संस्था, भारतातील पहिली महिला संस्था स्थापन केली आणि ती आजही अस्तित्वात आहे. महर्षी कर्वे स्त्री शिक्षण संस्था, महिला सक्षमीकरण आणि शिक्षणाच्या प्रगतीसाठी समर्पित गट स्थापन करण्यातही त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली. इंडियन वुमेन्स लीग, महिलांच्या हक्कांसाठी आणि राजकीय सहभागासाठी लढा देणारा एक राजकीय गट, मोडक यांनी स्थापन केला, जो महिलांच्या मताधिकाराचा खंबीर समर्थक होता. त्यांनी महिलांचे...

असं म्हणतात ,ज्यांच्या आयुष्याच्या कुंडलीत, राजयोग असतो, अशी माणसे अमाप सत्ता व अफाट संपत्तीमिळवून राज्यपदी विराजमान होतात! होय, माझ्याही आयुष्यात हा राजयोग असला पाहिजे. संपत्ती नाही मिळाली, सत्ताही नाही मिळाली, तरीही हा ‘राजयोग’ कुंडलीत आहे असे मी मानतो!! कारण, मला मिळाली, लाख-मोलाची, लोकमान्य, राजमान्य व सम्राटाला ही ज्यांचा हेवा वाटावा अशी दुर्मिळ व दुरापास्त माणसे! ही माणसे माझ्याआयुष्याच्या कोणत्यातरी कालखंडात आली. कोणी बालपणी, कोणी शालेय जीवनात, कोणी महाविद्यालयीन जीवनात, तर कोणी गृहस्थाश्रमात. आयुष्यातील त्यांचा सहवास काही दिवसांचा तर कधी काही वर्षांचा! सहवास किती होता, ह्यापेक्षा त्यांनी मला काय दिले, हे मोलाचे ! प्रत्येकाने काही ना काही वेगळे दिले. मात्र एक दान, अगदी समान… भविष्यकाळातील, अंधाऱ्या वाटचालीतून, मार्गक्रमणा करण्यासाठी दिलेला,संस्कार रुपी प्रकाशाचा कवडसा वआठवणींचे अमाप धन!! बालवाडीत,शालेय,जीवनात, प्राथमिक शाळेच्या कालखंडात भेटलेले कवी ग. ह .पाटील, कवी बा. भ .बोरकर, कवियत्री इंदिरा संत, विदुशी डॉक्टर सुलभा पाणंदीकर, पुढील हायस्कूल शिक्षणामध्ये भेटलेले, आचार्य भिसे, गुरुवर्य चित्रे, महाविद्यालयीन जीवनात आलेले कर्मवीर भाऊराव पाटील, प्राध्यापक एस .ए .पाटील, शिवाजी युनिव्हर्सिटीचे कुलगुरू झालेले प्रिन्सिपल पांडुरंग भाऊराव पाटील, राष्ट्रसेवा दल शिबिरात आठवडाभर, ज्यांची पावन संगती मिळाली, तेसेवा महर्षी एस् .एम .जोशी, माजी अर्थमंत्री मधु दंडवते, इस्माईल युसुफ कॉलेजांतील कविवर्य पु .शि .रेगे, विनोदी लेखक कवि मा. दी ,पटवर्धन, पुढे ऊच्च शिक्षण घेताना यु डी सि टी मध्ये प्राध्यापक डॉक्टर काणे, भारताचे ज्येष्ठ शास्त्रज्ञ, पहिले एफ आर एस, FRS प्राध्यापक मनमोहन शर्मा,...